တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများလူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်၏အဓိကလုပ်ငန်းများမှာ –
၁။ ရပ်ကွက်ကျေးရွာ နှင့် မြို့နယ်အဆင့် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း ချဉ်းကပ်အစပျိုးတည်ဆောက်ခြင်း။
၂။ လူထုကိုအခြေခံသည့် မူဝါဒအကြံပြုချက်များ ထုတ်ဖေါ်ခြင်း။
၃။ စည်းရုံးလုံ့ဆော်ခြင်း –

(က) သုတေသန၊ မှတ်တမ်းကောက်ယူခြင်း နှင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း။
(ခ) မူဝါဒအကြံပြုချက်များ လက်ခံကျင့်သုံးလာရေး စည်းရုံးတိုက်တွန်းခြင်း။

၄။ လူထုလုပ်နိုင်စွမ်း နှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာမြှင့်တင်ခြင်း။

(က) လုပ်နိုင်စွမ်းတည်ဆောက်ခြင်း နှင့် လူထုရွေ့လျှားစုစည်းလှုပ်ရှားမှုအသင့်ပြင်ဆင်ခြင်း။
(ခ) အစည်းအဝေး၊ ညီလာခံဆုံရပ် နှင့် သတင်းအချက်အလက်ဖလှယ်ခြင်း။

ဘာကြောင့်ကျနော်တို့ဒီလှုပ်ရှားမှုလုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်ရသလဲ –

• ပြည်တွင်းစစ် နှင့် မဟာဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်းများကြောင့် ဒေသခံပြည်သူ လူထုအများ အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ရခြင်း။
• စစ်အာဏာရှင်၏ အထက်အောက် အမိန့်ပေးချုပ်ကိုင်သည့်လူ့အသိုင်းအ ဝိုင်းကြောင့် တိုင်းပြည်ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ် ငန်းများလုပ်ဆောင်ရာတွင် လူထု၏ ဆုံးဖြတ်ချမှတ်သည့်အခန်းကဏ္ဍ နှင့် အကျိုးရရှိခံစားခွင့်အား ပိတ်ပင်ထားခြင်း။

၁။ ရပ်ကွက်ကျေးရွာ နှင့် မြို့နယ်အဆင့် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း ချဉ်းကပ်အစပျိုးတည်ဆောက်ခြင်း။

တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများလူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်သည် လူထုကိုယ်တိုင်ဦးဆောင်လုပ်ဆောင်သည့် ရပ်ကွက်ကျေးရွာဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်းများကို လူထုအမှန်တကယ်လိုအပ်ချက်နှင့်အညီ ဒေသခံလူထုများ ကိုယ်တိုင် အခြားသောနည်းလမ်းဖြင့်ရွေးချယ်နိုင်စရာရှိသည့်လုပ်ဆောင်မှုဖြင့် အကောင်အထည်ဖေါ် ဆောင်ရွက်လျှက်ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ပြည်သူလူထု၏လုပ်နိုင်စွမ်းသည် အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်လူထု၏ စီမံခန့်ခွဲလုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း အတတ်ပညာကိုမြှင့်တင်ပေးသည့် လုပ်ငန်းကိုဦးစားပေးလုပ်ဆောင်ပါသည်။

ဤလုပ်ဆောင်မှုများဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတိုင်းရင်းသားပြည်သူလူထုများ၏ လူနေမှုအသိုင်းအဝိုင်းခိုင်မာလာရန် နှင့် တိုင်းရင်းသားလူထုအချင်းချင်းစုစည်းလာပြီး နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် နားလည်မှုများဖြင့် အတူတကွစုပေါင်းလုပ်ဆောင်သွားနိုင်မည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်။

ကျနော်တို့အဓိကလုပ်ဆောင်သောနေရာဒေသများမှာ တိုင်းရင်းသားပြည်နယ်များအတွင်း နှင့် အချို့သော တိုင်းဒေသကြီးအတွင်း၊ ဆင်းရဲနွမ်းပါသောဒေသ၊ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးဒေသ၊ အစိုးရ နှင့် တိုင်းရင်းသားလက် နက်ကိုင်ရောနှောအုပ်ချုပ်သောဒေသ နှင့် ပဠိပက္ခဖြစ်သောဒေသများတွင် အဓိကထားလုပ်ဆောင်သည်။

လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်နှင့်အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းများသည် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများအကောင်အထည်ဖေါ် ရာတွင်အဓိကခေါင်းစဉ်ကြီး (၄) ခုဖြစ်သော ရပ်ရွာအဆင့် လိုအပ်မှုကောက်ယူအကဲဖြတ်ခြင်း၊ ရွာသူရွာသားအများပါဝင်သည့် ရွာလုံးကျွတ်အစည်းအဝေးကျင်းပခြင်း၊ ရပ်ရွာလူထုများက ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် လုပ်ဆောင်လိုသည့်ဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်းများ ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်ပါဝင်ဆုံးဖြတ်ခြင်း နှင့် ၎င်းတို့ရွေးချယ်ထားသည့် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း စီမံခန့်ခွဲသည့် ရပ်ရွာဖွံ့ဖြိုးရေးကော်မတီ ရွေးချယ်ရာတွင် ဒီမိုကရေစီနည်းကျ မဲဆန္ဒ ဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲစီစဉ်လုပ်ဆောင်ခြင်း တို့ဖြစ်သည်။ လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ် နှင့် အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းများသည် မတူကွဲပြားသည့်လူထုဖွံ့ဖြိုါ်ရေးစီမံကိန်းများစွာ လုပ်ဆောင်နေပါသည်။

လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်နှင့်အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းများသည် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများအကောင်အထည်ဖေါ် ရာတွင်အဓိကခေါင်းစဉ်ကြီး (၄) ခုဖြစ်သော ရရှိလာသောရပ်ရွာဝင်ငွေများမှ ရွာအတွင်းလူထုလိုအပ်ချက်ဖြစ်သည့် အဆောက်အဦးများ ပညာပေးအစည်းအဝေးများ ပညာသင်ကျောင်း နှင့် ကွန်ယက်တည်ဆောက်ရေးအစည်းအဝေးတွင် နှင့် လူထုစွမ်းရည်မြှင့်တင်ရေးလိုအပ်သည့်နေရာတွင်အသုံးပြုခြင်း။

၂။ လူထုကိုအခြေခံသည့် မူဝါဒအကြံပြုချက်များ ထုတ်ဖေါ်ခြင်း။

(က) စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအခွင့်အရေး။

၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများလူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ် နှင့် အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းများ၊ အမျိုးသမီးအဖွဲ့မှ ကိုယ်စားလှယ်များ၊ တိုင်းရင်းသားလူငယ်များဆုံရပ်မှကိုယ်စားလှယ်များ၊ ရပ်ရွာလူထု ကိုယ်စားလှယ်များ ကွန်ယက်တွင်းရှိလူထုအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းများမှ ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် (၆)ကြိမ်မြောက် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေး ညီလာခံကျင်းပပြီး လူထုဖွံ့ဖြိုါ်ရေးမူ (၃) ချက်ကိုချမှတ်သဘောတူခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ (၁) အခြေခံလူထု ပိုင်ဆိုင်သည့်ဖွံ့ဖြိုးရေးအခွင့်အရေး၊ (၂) အခြေခံလူထုပူးပေါင်းပါဝင်ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်သည့်အခွင့်အရေး နှင့် (၃) အခြေခံလူထုစီမံခန့်ခွဲသည့်ရေရှည်တည်တန့်ခိုင်မြဲသည့်အခွင့်အရေး စသည်တို့ဖြစ်သည်။
၂၀၀၅ နှင့် ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ် နှင့် တိုင်းရင်းသားလူငယ်ဆုံရပ် တို့မှ မြန်မာနိုင်ငံဥပဒေပညာရှင်များ နှင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေပညာရှင်များဖြင့် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးမူ(၃)ချက်ကို အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အတွင်းထည့်တွင်းပြဌာန်းရန် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများပြုလုပ်ပြီး စီးပွားရေး၊လူမှုရေးနှင့်ယဉ်ကျေးမှုအခွင့်အရေး စာတမ်းရရှိလာကာ ဖက်ဒရယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမူကြမ်း ရေးဆွဲရေးကော်မတီသို့ တရားဝင်တင်သွင်းစာတမ်း တင်သွင်းခဲ့သည်။

မှတ်ချက်။ မူဝါဒစာတမ်းများအား မူဝါဒဆိုင်ရာစာမျက်နှာတွင်ရယူဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။

(ခ) စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအစီအစဉ်ချမှတ်သည့်ဖြစ်စဉ်။

၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ် နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတဝှမ်းမှ အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းများ၊ လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်းလုပ်သားများ၊ ရပ်ရွာဒေသခံလူထုများ ပူးပေါင်းကာ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းခွင်အတွင်း တွေ့ကြုံရသည့် အတွေ့အကြုံများ အခက်အခဲနှင့်စိန်ခေါ်မှုများ ဆွေးနွေးဖလှယ်အဖြေရှာရန် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲ ပြုလုပ်ကျင်းပပြီး စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအစီအစဉ်ချမှတ်လုပ်ဆောင်ပြီး စိုက်ပျိုးရေးမူ အကြံပြုချက်စာတမ်း ရရှိလာရေးအတွက် ဆွေးနွေးပွဲပုံစံအမျိုမျိုးဖြင့် အဆင့်ဆင့်ပြုလုပ်ကျင်းပခဲ့သည်။

စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတိုးတက်ရေးမူဝါဒအကြံပြုချက်စာတမ်းဖြစ်ပေါ်လာရေးညီလာခံနှင့်အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများ။
၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်မှ ကမကထပြုပြီး စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတိုးတက်ရေးမူဝါဒမူကြမ်းအကြံပြချက်များရရှိလာရန် ညီလာခံကျင်းပခဲ့ရာတွင် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍမှ လုပ်ဆောင်နေသည့် ဆုံရပ်အဖွဲ့ဝင်များ၊ လယ်သမားအဖွဲ့အစည်းကိုယ်စားလှယ်များ၊ ထိုင်းနိုင်ငံမှစိုက်ပျီုးရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ထိုင်းနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းလယ်သမားသမဂ္ဂကိုယ်စားလှယ်၊ ကနေဒါနိုင်ငံစိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ လေ့လာသူ၊ မလေးရှားနိုင်ငံအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအစီအစဉ်သုတေသီကိုယ်စားလှယ်များ၊ နိုင်ငံတကာဥပဒေကျွမ်းကျင်သူ နှင့် လူထုအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်ပြီး စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဖွံ့ဲဖြိုးတိုးတကရေးအစီအစဉ် (သု့) စိုက်ပျိုရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် ရေးမူဝါဒလမ်းစဉ် မူကြမ်းအချက်အလက်များရရှိခဲ့သည်။ ရရှိလာသောအချက်များအား နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့် ပြည်သူလူထုများနှင့် တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းခြင်း တိုင်ရင်းသား နိုင်ငံရေးပါတီများ နှင့် လွတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၏ ခေါင်းဆောင်များတို့အား စိုက်ပျိုးရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက်ရရှိလာသောအချက်များကို ၎င်းတို့အဖွဲ့အသီးသီး၏ မူဝါဒရေးဆွဲရာ တွင်လိုအပ်သလိုသုံးစွဲသွားရန် နှင့် နိုင်ငံရေးစားပွဲခုံ၊ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတွေ့ဆုံပွဲများတွင် ထည့်သွင်းဆွေးနွေးပြီး အစိုးရ၏နိုင်ငံအဆင့်စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးမူဝါဒလမ်းစဉ်အတွင်း ရေးဆွဲပြဌာန်းကျင့်သုံးသွာရန် လုံ့ဆော်စည်းရုံးခဲ့သည်။

(ဂ) ဓလေ့ထုံးတမ်းမြေယာလက်တွေ့စီမံခန့်ခွဲကျင်းသုံးမှုဆိုင်ရာမူဝါဒအကြံပြုချက်မူကြမ်း ချမှတ်ဖေါ်ဆောင်ခြင်း။

၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ဓလေ့ထုံးတမ်းမြေယာလက်တွေ့စီမံခန့်ခွဲကျင်းသုံးခြင်းဆိုင်ရာ ကမ္ဘာတဝှမ်းမှအတွေ့အကြုံ များ လေ့လာကာအချက်အလက်ကောက်ယူ သုတေသနပြုခဲ့ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ဓလေ့ထုံးတမ်းမြေယာ မူဝါဒ ဆွေးနွေးရန်တရားဝင်မူဘောင် အစီရင်ခံစာအုပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပါသည်။ ထို့အတူ ၂၀၁၄ – ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံတဝှမ်းရှိ ဓလေ့ထုံးတမ်းမြေယာ စီမံခန့်ခွဲမှုကျင့်သုံးလျှက်ရှိသော ဒေသများတွင် (၂) နှစ်ကြာ အချက်အလက်ကောက်ယူ သုတေသနပြုခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ကွှနုပ်တို့၏ဓလေ့ထုံးတမ်းမြေယာ အစီရင်ခံစာအုပ် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သည် ထို့အတူအစီရင်ခံစာအား သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းနှင့်အတူ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးဖြန့်ဝေခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဆုံရပ်မှ ကမကထပြုကာ ဓလေ့ထုံးတမ်းမြေယာမူဝါဒအကြံပြုချက်များ ရရှိလာစေရန် လူထုအလွှာအသီးသီး လူထုအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းများ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းမှ ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲကျင်းပကာ အကြံပြုချက်မူကြမ်းရရှိလာခဲ့ပါသည်။

ဌာနေတိုင်းရင်းသား ဒေသခံလူထု ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းသစ်တောဆိုင်ရာ မူဝါဒအကြံပြုချက်များ (အကြမ်း)
ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်စဉ်။
၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများလူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်မှ မြန်မာနိုင်ငံဌာနေတိုင်းရင်းသားများကွန်ယက်၊ ပွိုင့်-ရိုးရာဝန်းကျင်မြင့်တင်ရေး နှင့် ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ ပူးပေါင်းပြုလုပ်သော ရိုးရာဓလေ့သစ်တောမူဝါဒအကြံပြု ချက်မူကြမ်း အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများ အဆင့်ဆင့်ကျင်းပကာ ဌာနေတိုင်းရင်းသား ဒေသခံလူထု ရိုးရာဓလေ့ ထုံးတမ်းသစ်တောဆိုင်ရာ မူဝါဒအကြံပြုချက်များ (အကြမ်း) ရရှိလာပါသည်။ ကျွနုပ်တို့အတူတကွ ရှေ့ဆက်၍ တရားဝင်မူဝါဒစာတမ်း ဖြစ်ပေါ်လာရန် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်သည်။

၃။ စည်းရုံးလုံ့ဆော်ခြင်း –

(က) သုတေသန၊ မှတ်တမ်းကောက်ယူခြင်း နှင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း။
(ခ) မူဝါဒအကြံပြုချက်များ လက်ခံကျင့်သုံးလာရေး စည်းရုံးတိုက်တွန်းခြင်း။

သုတေသန၊ မှတ်တမ်းကောက်ယူခြင်း နှင့် ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခြင်း။

(ကက) ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းမြေယာနှင့်လွတ်လပ်စွာကြိုတင်အသိပေးခြင်းဆိုင်ရာ
လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်မှ လူထုများဖတ်ရှုပြီးအချက်အလက်များရယူဖတ်ရှုမှုလွယ်ကူစေရန် ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းမြေယာလက်တွေ့စီမံခန့်ခွဲခြင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များ နှင့် ဖွံ့ဖြိုါ်ရေးစီမံကိန်း အကောင်အထည်မဖေါ်မီ လူထုများထံလွတ်လပ်စွာကြိုတင်အသိပေးအကြောင်းကြားခြင်းဆိုင်ရာ အသိအမြင်များစုရေးထားသည့် လက်ကမ်းစာစောင်များထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထိုလက်ကမ်းစာစောင်များ အသုံးပြုကာ လူထုစည်းရုံးလုံ့ဆော်ခြင်း၊ နိုင်ငံရေးပါတီများအသိုင်းအဝိုင်း နှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက် ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများအကြား ဖြန့်ဝေအသိပေးခြင်း နှင့် အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ ဒေသခံလူထုများ ထံသို့ဖြန့်ဝေအသိပေးလုံ့ဆော်မှုများပြုလုပ်လျှက်ရှိပါသည်။

အမိန့်အဏာဖြင့်ဇီဝလောင်စာဆီထုတ်လုပ်ခြင်း-မြန်မာနိုင်ငံ၏ဇီဝစွမ်းအင်ထုတ်လုပ်ရေးအစီအစဉ် ကြောင့်ပြည်သူလူထုများကပ်ဘေးသင့်ရသည့် အခြေအနေကိုထုတ်ဖေါ်တင်ပြခြင်း။

ရပ်ရွာလူထုဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းလုပ်ကိုရင်း အချက်အလက်ကောက်သုတေသနလုပ်ငန်းများကိုလည်း အကောင်အထည်ဖေါ်ကာ လုပ်ငန်းခွင်ဧရိယာအတွင်း လူထုတွေ့ကြုံရသည့် ပြဿနာအခက်အခဲများ စုစည်းတင်ပြခြင်းများလည်းပြုလုပ်လျှက်ရှိပါသည်။

ကြက်ဆူစိုက်ပျိုးစဉ်ကာလအတွင်း စာအုပ်ထုတ်ဝေပြီးနောက် စာအုပ်ပါအချက်အလက်များကို အသုံးပြုပြီး လူထုစည်းရုံးလုံ့ဆော်ရေးများပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ကြက်ဆူစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများရပ်တန့် ရေးအစီအစဉ် နှင့် အစိုးရအဆင့်ဆင့်ထံ အိတ်ဖွင့်ပေးစာများ သတင်းမီဒီယာများမှတဆင့် ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုလုံ့ဆော်ရေးများ၊ လူထုလုပ်ရှားမှုဖြင့် ကြက်ဆူစီမံကိန်းရပ်ဆိုင်းစေရန် လုံ့ဆော်ခဲ့ရာ သုံးနှစ် အတွင်းစည်းရုံးလုံ့ဆော်ရေးအောင်မြင်ခဲ့သည်။

နိုင်ငံတကာစည်းရုံးလုံ့ဆော်ရေးအနေဖြင့် အစီရင်ခံစာအုပ်အပြင် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်များ လူထုစည်းရုံးရေး လုံ့ဆော်ဆော်မှုများနှင့်အစိုးရတန်ပြန်တုန့်ပြန်ချက်များ လူထုများအပေါ်အတင်းထပ်မံစိုက်ခိုင်းမှုများကို အခါ အားလျှောစွာသတင်းထုတ်ပြန်ခြင်းများ ကြက်ဆူပင်စိုက်ပျိုးရေးအတွင်း နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြူပ်နှံမှုအခြေအနေများ သတင်းထုတ်ပြန်ခြင်းများပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အာဂျင်စီရသတင်း၊ ဗွီအိုအေ၊ ဘီဘီစီ နှင့် အမေရိကန်ရေဒီယိုထုတ်လွင့် မှုကဏ္ဍများတွင်ထည့်သွင်းဖေါ်ပြခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံဒေသစာနယ်ဇင်းများတွင်လည်း ရေးသားဖေါ်ပြခဲ့သည်။ ပြည်တွင်းသတင်းများဖြစ်သည့် ဒီဗွီဘီမြန်မာ၊ အာအဖ်အေမြန်မာ၊ မီဒီယာကွန်ယက်၊ သျှမ်းသံတော်ဆင့် အစရှိသည့် မီဒီယာများတွင်လည်းအကျယ်တဝန်းဖေါ်ပြခဲ့သည်။

မူဝါဒအကြံပြုချက်များသက်ဆိုင်ရာအဆင့်ဆင့်သို့စည်းရုံးလုံ့ဆော်ခြင်း။

တိုင်းရင်းသားများစုစည်းမှုအလုပ်အဖွဲ့တွင်ပါဝင်လှုပ်ရှားခြင်း။
၂၀၁၁ မှ ၂၀၁၃ ခုနှစ်အထိ လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်မှ လူမှုအဖွဲ့အစည်းကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် တိုင်းရင်း သားများစုစည်းမှုအလုပ်အဖွဲ့တွင် ၂၁ ရာစုပင်လုံညီလာခံ တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းမှုအတွက် လုံခြုံရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ခေါင်းစဉ်များဖြင့်အချက်အလက် ကြိုတင် ရေးဆွဲပြီး တိုင်းရင်းသားစုစည်းမှုဘက်မှ တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းမှုပုံသဏ္ဍာန်များ ပါဝင်ပြီး ပြည်သူလူထုထံမှ ကောက်ယူလာသောလူထုလိုအပ်ချက်များကို ဆွေးနွေးတင်ပြ ညှိနှိုင်းအကြံပြုချက် တင်သွင်းခဲ့သည်။

လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်မှ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများရေးရာစင်တာ(ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံ) မူဝါဒမူကြမ်း ရေးဆွဲရေးတွင် ပူးပေါင်းပါဝင်ခြင်း။
၂၀၁၃ မှ ၂၀၁၆ အထိ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် နှင့် သံယံဇာတဆိုင်ရာ၊ မြေယာ နှင့် စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ မူဝါဒအကြံပြုချက်မူကြမ်းရေးဆွဲရေးတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ ကဏ္ဍအသီးသီး မူဝါဒမူကြမ်းရေးဆွဲရာတွင်လည်း ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲသည်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်ခောင်းဆောင် နှင့် ကိုယ်စားလှယ်များ၊ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်နှင့်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ မူဝါဒ နှင့် ဥပဒေရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူများ၊ ကဏ္ဍအလိုက်လုပ်ဆောင်နေသောအဖွဲ့အစည်းများ နှင့် ကိုယ်စားလှယ်များ စုပေါင်း ပါဝင်ပြီး အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရာတွင် အခြေခံသင့်သော ကဏ္ဍ အလိုက်မူဝါဒအကြံပြုချက်များ အစီရင်ခံစာအုပ်ကို တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများရေးရာစင်တာ မှ ထုတ်ဝေနိုင်ခဲ့ပါသည်။ ထိုမူဝါဒအကြံပြုချက်များသည် ပြည်သူလူထုအလွှာအသီးသီးထံ ကောက်ယူရ ရှိသောအချက်များဖြင့်သော်လည်းကောင်း မတူကွဲပြားသည့်အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးပါဝင်၍သော် လည်းကောင်း၊ ကျွမ်းကျင်သူပညာရှင်များ ဖြင့် စုစည်းထားသည့် ကဏ္ဍအလိုက်မူဝါဒအကြံပြုချက်များဖြစ်သည်။

United Nationalities Alliance (UNA) နှင့်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခြင်း။
၂၀၁၈ ခုနှစ်စပိုင်းတွင်အစပြုကာ UNA နှင့်တွေ့ဆုံရန် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်မှ ဆက်သွယ်ချဉ်းကပ် ပြင်ဆင်ခဲ့ သည် ထို့နောက် ဆုံရပ်နှင့်၎င်း၏အဖွဲ့ဝင်များ ကွန်ယက်အဖွဲ့အစည်းများ စုစည်းကာ UNA နိုင်ငံရေးပါတီမဟာမိတ်အဖွဲ့၏ခေါင်းဆောင်များအား အစည်းအဝေးတရပ်အနေဖြင့် မိမိတို့ပြင်ဆင်ထားသော လူထုအသံနှင့်မူဝါဒရေးရာအကြံပြုချက်များကို တင်ပြကာ အမြင်ခြင်းဖလှယ်ပြီး လူထုအခွင့်အရေးရရှိရေး နှင့် နိုင်ငံရေးပါတီ၏ မူဝါဒကဏ္ဍအသီးသီးတွင် မိမိတို့တင်ပြသည့် အကြံပြုချက်များထည့်သွင်းရန် နှင့် အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရက်တစ်နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေးတွင် အကြိမ်ကြိမ်ထပ်မံဆွေ့ဆုံပြီး အဖက်ဖက်ညှိနှိုင်း အဖြေရှာ ကာလိုအပ်သည့်နေရာတွင် ကူညီလုပ်ဆောင်သွားမည်ဟု ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြပါသည်။ ပါတီအသီးသီး၏ လွတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များကိုလည်း လွတ်တော်ရေးရာတွင်း မူဝါဒ နှင့် ဥပဒေများ ရေးဆွဲပြဌာန်းရာတွင် မိမိတို့လူထုအစုအဖွဲ့အများမှ တင်ပြထားသော မူဝါဒအကြံပြုချက်များ ထည့်သွင်းသွားနိုင်ရေး ပြုလုပ်သွား မည်ဟုလည်း ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါသည်။

တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း၏ခေါင်းဆောင်များနှင့်ဆွေ့ဆုံဆွေးနွေးခြင်း။
၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွင်းတွင် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်နှင့်အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းများ ကွန်ယက်အဖွဲ့အစည်းများ စုပေါင်းလျှက် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်များ ကိုယ်စားလှယ်များ နှင့် တွေ့ဆုံ၍ မိမိတို့ စုပေါင်းစုစည်းထားသော မြေယာမူဝါဒအကြံပြုချက်မူကြမ်း နှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းလူထုသစ်တောဆိုင်ရာ မူဝါဒ အကြံပြုချက်များကို တင်ပြဆွေးနွေးညှိနှိုင်းခဲ့သည်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၏ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးသည့် နိုင်ငံရေးစားပွဲခုံတွင် လူထုထံမှစုစည်းကာ လူထုအခြေပြုအဖွဲ့များ စုပေါင်းထားသော မူဝါဒအကြံပြုချက်မူကြမ်းပါ အချက်အလက်များအား ထိုဆွေးနွေးပွဲတွင် ထည့်သွင်းဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းအဖြေရှာသွားရန် ဆွေနွေးခဲ့ကြပါသည်။

၄။ လူထုလုပ်နိုင်စွမ်း နှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာမြှင့်တင်ခြင်း။

တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများလူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ် နှင့် အဖွဲ့ဝင်အဖွဲ့အစည်းများ စုပေါင်းကာ ရပ်ရွာဇွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်းတည်ဆောက်ရာဒေသတွင် လူထုစွမ်းရည်မြင့်တင်ခြင်း သင်တန်းများ အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများ လူထုဆုံရပ်များ လူထုနှီးနှောဖလှယ်ပွဲများကျင်းပကာ အခြေခံလူထုပိုင်ဆိုင်သည့်အခွင့်အရေး၊ ပူးပေါင်းပါဝင် ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်ရှိသည့်အခွင့်အရေး နှင့် လူထုများကိုယ်တိုင် မိမိတို့ကျင့်သုံးလာခဲ့သော ဓလေ့ထုံးတမ်းမိရိုးဖလာအရ အုပ်ချုပ်ရေး စီမံခန့်ခွဲရေးတို့ကို ပြန်လည်ပြုပြင်မွမ်းမံပြီး ရေရှည်တည်တန့်သော စီမံခန့်ခွဲမှုစနစ်များဖြင့် ရပ်ရွာ၏ တောတောင်ရေမြေ သဘာဝအရင်းအမြစ်များ မပျောက်ပျက်စေပဲ အနာဂတ် မျိုးဆက်များအတွက် လူထုကိုယ်တိုင်ကိုယ်ပိုင်စီမံခန့်ခွဲနိုင်သည့် အခွင့်အရေးနှင့် လက်တွေ့ကျင့်သုံးမှုများ လေ့ကျင့်ခြင်း၊ လုပ်နိုင်စွမ်းတည်ဆောက်ခြင်း နှင့် လူထုရွေ့လျှားစုစည်းလှုပ်ရှားမှုအသင့်ပြင်ဆင်ခြင်း သင်တန်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။

တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများလူထုဖွံ့ဖြိုးရေးဆုံရပ်မှ (၂) နှစ်တကြိမ် လူထုဖွံ့ဖြိုးရေးသင်တန်းပြုလုပ်ပြီး တက်ရောက်လေ့ကျင့်ပြီးသော သင်တန်းသူသားများအား မိမိတို့ဒေသတွင် လက်ဆင့်ကမ်း ဆင့်ပွား သင်တန်းများကို သက်ဆိုင်ရာဒေသများတွင် ပြန်လည်ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ လိုအပ်သော နည်းပညာ အထောက်အကူပြုပစ္စည်းများ နှင့် လူထုသိရှိလိုသည့်ဘာသာရပ်များ ရှိပါက သင်တန်းဆရာခေါ်ယူ ဖိတ်ကြားပေးပါသည်။